Voor het eerst in de Nederlandse jeugd-ggz: een jaar lang géén dwang

Nieuwe werkwijze vermindert druk op jeugdgezondheidzorg

Vught - Een bijzondere mijlpaal vandaag in de Nederlandse kinder- en jeugdpsychiatrie: voor het eerst is een HIC-afdeling (High & Intensive Care) voor jongeren erin geslaagd om een jaar lang geen enkele separatie, dwangbehandeling of noodmedicatie toe te passen. Een opvallende prestatie, gezien de toenemende druk op de jeugd-ggz en HIC-afdelingen in Nederland. Bij ggz-instelling Reinier van Arkel boeken we goede resultaten met een methodiek die draait het om contact maken, werken aan herstel én de-escaleren.

Een HIC-jeugd afdeling is gericht op jongeren (12-18 jaar) met ernstige psychiatrische problematiek die dringend hulp nodig hebben. Herlaarhof (Vught) is het expertisecentrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie van Reinier van Arkel, met locaties in ’s Hertogenbosch en Vught. De organisatie werkt volgens de zogenaamde HIC-aanpak, welke nog relatief nieuw is in Nederland; het HIC-model voor volwassenen werd in 2013 geïntroduceerd door Tom van Mierlo et al. Uitgangspunt van het HIC-gedachtegoed is dat de opname van een jeugdige wordt gezien als een korte onderbreking; een intermezzo.

Anne Pelzer is kinder- en jeugdpsychiater bij Herlaarhof en nauw betrokken bij deze methodiek: “Een intermezzo is gericht op herstel zodat de jongere zo snel mogelijk weer in de eigen omgeving kan deelnemen aan het maatschappelijke leven. Een opname op zich is in onze optiek niet helend; we focussen op wat de jeugdige en zijn omgeving nodig hebben om thuis verder te kunnen. We bieden herstel ondersteunende zorg waarbij we zoveel mogelijk eigen regie geven aan de jeugdige. Contact en een gastvrije bejegening vormen de basis van deze gebleken succesvolle behandeling.”

Ook verkorting opnameduur

Bedroeg het aantal gestarte separaties in het 2015 nog 44, in het eerste jaar van de HIC-jeugd bij de ggz-instelling in Vught, al snel daalde het aantal separaties en andere dwangcijfers met 90% naar nagenoeg 0. Het eerste volledige jaar met 0 separaties, 0 dwangbehandeling, 0 noodmedicatie, bij de in totaal zo’n 140 opnames, werd begin april bereikt. Tot de verbeelding spreekt ook, gezien de grote druk op de bedden in de crisiszorg van de jeugd–ggz, dat de werkwijze van de HIC ook leidt tot een forse vermindering van het aantal opnamedagen. De gemiddelde opnameduur bedroeg in 2020 8 dagen, in 2015 was dit nog 60 dagen. De verkorting van de opnameduur betekent ook dat meer jeugdigen gedurende het jaar gebruik kunnen maken van de HIC, tegelijkertijd is het aantal heropnames (cliënt die een tweede keer of vaker terugkeert) verminderd.

Prof. Dr. Arne Popma (voorzitter kinder- en jeugdpsychiatrie van Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie) is blij met de mijlpaal: “Deze cijfers vormen een belangrijke uitkomstmaat voor het leveren van goede zorg en dat is precies de essentie van de HIC-aanpak: bijdragen aan autonomie en herstelbevordering en de ambitie om de jeugdzorg in Nederland te verbeteren. Herlaarhof laat zien dat jonge mensen met een psychische kwetsbaarheid in crisis extra zorg en aandacht geven, ze nooit alleen laten, aan alle kanten voordelen oplevert. Een voorbeeld voor hoe we in Nederland de jeugd-ggz, een ontzettend kwetsbare doelgroep, moeten benaderen.”

De druk op de jeugdgezondheidzorg neemt al tijden flink toe. Afgelopen maand nog bracht de inspectie Gezondheidszorg en Jeugd een factsheet uit, waarbij de conclusie duidelijk was: “Door de coronacrisis en de beperkende maatregelen is de zorg- vraag van jeugdigen met psychische problemen in omvang en ernst gestegen. De druk op de specialistische jeugd-ggz neemt verder toe en bestaande wachtlijsten voor ambulante en klinische hulp groeien. Ook neemt het aantal crisissituaties toe.”